Pendahuluan
Sejarah tamadun
dunia telah mencatatkan bagaimana dalam abad yang kelapan hingga abad ke enam
belas, selama hampir lapan ratus tahun
telah lahir ramai tokoh-tokoh cendikiawan islam dalam pelbagai bidang.
Istimewanya tokoh-tokoh ini bukan sahaja bijaksana dan terkenal dalam satu
bidang tertentu sahaja seperti perubatan, astronomi, matematik, falsafah,
pendidikan dan sebagainya malah mereka juga sebenarnya telah diiktiraf sebagai tokoh-tokoh
terkemuka dalam pelbagai bidang sains, fizik, astronomi, teknologi, perubatan
serta agama.
IMAM Al-Ghazali
Imam Al-Ghazali lebih dikenali sebagai ulama tasawuf dan akidah. Oleh
sebab itu sumbangannya terhadap bidang falsafah dan ilmu pengetahuan lain
tidak boleh dinafikan. Al-Ghazali merupakan seorang ahli sufi yang bergelar
"hujjatui Islam".
Abu
Hamid Ibnu Muhammad al-Tusi al-Ghazali itulah tokoh yang dilahirkan di Tus,
Pars! pada tahun 450 Hijrah. Sejak kecil lagi, beliau telah menunjukkan
keupayaan yang luar biasa dengan menguasai berbagai-bagai cabang ilmu
pengetahuan. Beliau bukan sahaja produktif dari segi menghasilkan buku dan
karya tetapi merupakan seorang ahli fikir Islam yang terulung.
Kecintaannya
terhadap ilmu pengetahuan begitu mendalam sehingga mendorongnya menggembara
dan merantau dari sebuah tempat ke tempat yang lain untuk berguru dengan
ulama-ulama yang hidup pada zamannya. Sewaktu berada di Baghdad, Al-Ghazali
telah dilantik sebagai Mahaguru Universiti Baghdad.
Walaupun
telah bergelar mahaguru tetapi beliau masih merasakan kekurangan pada ilmu
pengetahuan yang dimiliki. Lantaran itu, beliau meninggalkan jawatannya dan
beralih ke bidang tasawuf dengan merantau ke Makkah sambil berguru dengan
ahli-ahli sufi yang terkenal disana
Selain
belajar dan mengkaji,. Al-Ghazali juga banyak menulis. Dianggarkan beliau
telah menulis 300 buah buku mencakupi pelbagai bidang ilmu pengetahuan
seperti mantik, akhlak, tafsir, ulumul Quran, falsafah, dan sebagainya. Walau
bagaimanapun, sebahagian besar hasil tulisannya telah hangus dibbakar oleh
tentera Moghul yan menyerang kota Baghdad.
Antara
kitab yang musnah termasuk: 40 Jilid Tafsir, Sirrul Alamain (Rahsia Dua
Dunia), dan al Madhnuuna bihi ala Qhairiha (Ilmu Yang Harus Disembunyikan
Dari Orang'orang Yang Bukan Ahlinya,). Cuma 84 buah buku tulisan beliau yang
berjaya diselamatkan seperti Al Munqiz Mm al Dhalal (Penyelamat Kesesatan),
Tahafut al Falsafah (Penghancuran Falsafah), Mizanul Amal (Timbangan Amal),
Ihya Ulumuddin (Penghidupan Pengetahuan), Mahkun Nazar fMengenai Ilmu Logik),
Miyarul Ilmu, dan Maqsadil Falsafah (Tujuan Falsafah).
Meskipun
Al-Ghazali banyak menulis mengenai falsafah tetapi beliau tidak dianggap
sebagai seorang ahli falsafah. Malah kebanyakan penulis menggolongkan
Al-Ghazali sebagai seorang yang memerangi dan bersikap antifalsafah.
Pandangan ini berdasarkan tulisan Al-Ghazali dalam buku Tahafut Falsafah yang
banyak mengkritik dan mengecam falsafah. Bahkan dalam buku tersebut,
Al-Ghazali menyatakan tujuan menyusun buku itu adalah untuk menghancurkan
falsafah dan menggugat keyakinan orang terhadap falsafah. Namun begitu,
pandangan bahawa Al-Ghazali seorang yang antifalsafah tidak dipersetujui oleh
beberapa orang sarjana.
Biarpun
tidak ada seorang pun yang boleh menafikan kecaman Al-Ghazali terhadap
falsafah seperti yang ditulis dalam buku Tahafut Falsafah itu tetapi perlu
diingat- kan bahawa sikap skeptis (ragu) dan kritikannya terhadap falsafah
merupakan sebahagian proses ilmu falsafah itu sendiri. Hal ini kerana tugas
ahli falsafah bukan semata-mata untuk mencari kebenaran dan penyelesaian
terhadap sesuatu masalah tetapi juga mencabar serta membantah penyelesaian
yang dikemukakan terhadap permasalahan tersebut.
Kalau
menyelusuri perjalanan hidup Al-Ghazali maka akan didapati bahawa beliau merupakan
ilmuwan Islam pertama yang mendalami falsafah dan kemudian mengambil sikap
mengkritiknya. Walaupun Al-Ghazali kurang senang dengan falsafah dan ahli
filsafat tetapi dalam buku Maqasid al Falasifah., beliau telah mengemukakan
kaedah falsafah untuk menghuraikan persoalan yang berkaitan dengan logik,
ketuhanan, dan fizikal.
Menurut
Al-Ghazali, falsafah boleh dibahagikan kepada enam ilmu pengetahuan ialah
matematik, logik, fizik, metafizik, politik, dan etika. Bidang-bidang ini
kadangkala selari dengan , agama dan kadangkala pula sangat berlawanan dengan
agama.
Namun
begitu, agama Islam tidak menghalang umatnya daripada mempelajari ilmu
pengetahuan tersebut sekiranya mendatangkan kebaikan serta tidak menimbulkan
kemudaratannya. Umpamanya agama tidak melarang ilmu matematik kerana ilmu itu
merupakan hasil pembuktian fikiran yang tidak boleh dinafikan selepas ia
difahami.
Cuma
bagi Al-Ghazali, ilmu tersebut boleh menimbulkan beberapa persoalan yang
berat. Antaranya ialah ilmu matematik terlalu mementingkan logik sehingga
boleh menyebabkan timbul persoalan yang berkaitan dengan ketuhanan khususnya
mengenai perkara yang tidak dapat dihuraikan oleh akal fikiran. Menurut
Al-Ghazali tidak salah berpegang kepada logik tetapi yang menjadi masalahnya
ialah golongan falsafah yang terlalu berpegang kepada logik, hendaklah
membuktikan fakta termasuk perkara yang berhubung dengan ketuhanan atau
metafizik.
Sebab
itulah beliau menentang golongan ahli falsafah Islam yang cuba mengungkap
kejadian alam dan persoalan ketuhanan menggunakan pemikiran daripada ahli
falsafah Yunani. Beberapa orang ahli falsafah Islam seperti Ibnu Sina dan
al-Farabi jelas terpengaruh akan idea pemikiran falsafah Aristotle. Maka
tidak hairanlah ada antara pandangan ahli falsafah itu bertentangan dengan
ajaran Islam yang boleh menyebabkan kesesatan dan syirik.
Terdapat
tiga pemikiran falsafah metafizik yang menurut Al-Ghazali amat bertentangan
dengan Islam iaitu qadimnya alam ini, tidak mengetahui Tuhan terhadap perkara
dan peristiwa yang kecil, dan pengingkaran terhadap kebangkitan jasad atau
jasmani.
Al-Ghazali
tidak menolak penggunaan akal dalam pembicaraan falsafah dan penghasilan ilmu
pengetahuan yang lain. Sebaliknya beliau berpendapatan bahawa ilmu kalam dan
penyelidikan menggunakan fikiran boleh menambahkan keyakinan dan menyalakan
apt keimanan pada hati orang bukan Islam terhadap kebenaran ajaran Islam.
Jadi, perkembangan sesuatu ilmu pengetahuan bukan sahaja bersandarkan
kepuasan akal fikiran tetapi juga perlu mengambil kira aspek perasaan dan
hati nurani. Al-Ghazali menganjurkan supaya umat Islam mencari kebenaran
dengan menjadikan al-Quran sebagai sumber yang utama bukannya melalui proses
pemikiran dan akal semata-mata. Jadi, apa yang cuba dilakukan oleh Al-Ghazali
ialah memaparkan kesalahan dan kepalsuan bidang pengetahuan yang bercanggah
dengan agama serta bertentangan dengan pendirian umat Islam. Sekali gus
menunjukkan bahawa Al-Ghazali sebenarnya merupakan seorang ahli falssafah
Islam yang mencari kebenaran dengan berpandukan al-Quran dan hadis tidak
sebagaimana pemikiran serta permainan logik yang lazim digunakan ahli
falsafah Yunani. Perkara yang ditentang oleh Al-Ghazali bukan ahli falsafah
dan pemikiran yang dibawakan oleh mereka tetapi kesalahan, kesilapan, dan
kesesatan yang dilakukan oleh golongan tersebut. Pada
Al-Ghazali, tunjang kepada pemikiran falsafah ialah al-Quran itu sendiri.
|
IBNU SINA
Ibnu
Sina ( 370 – 438 H / 980 – 1037 M )
Nama penuh beliau ialah Abu Ali Hussien bin
Abdullah b. Hassan b. Ali Ibn.
Sina. Beliau juga dikenali
sebagai Avicenna di kalangan orang Eropah.Ibn Sina dilahirkan di Bukhara, Turkistan pada
424H/980M. Beliau meninggal pada
483H/1037M ketika berusia 57 tahun.
Latarbelakang Pendidikan
Sejak kecil lagi Ibnu Sina telah mempelajari
pelbagai bidang ilmu agama; tauhid ,
fekah dan tasauf dari keluarganya. Pada
umur 10 tahun beliau telah berjaya
menghafaz Al - Quran. Seterusnya beliau telah mendalami ilmu dalam bidang perubatan, fizik, matematik dan astronomi. Pada umur 17 tahun
beliau telah diiktiraf sebagai doktor perubatan. Ibnu Sina telah berjaya
menghasilkan sebuah buku utama menjadi rujukan terkenal di seluruh dunia dan
diiktiraf sebagai mutiara dalam bidang perubatan iaitu Qanun Fi al - Tib ketika berusia 18 tahun.
Sumbangan-sumbangan Ibn Sina
Ibnu Sina telah meninggalkan beberapa buku yang bermutu tinggi terutama dalam bidang
perubatan, falsafah, mantiq dan fizik. Buku Qanun Fi al -Tib yang menghuraikan
sebanyak 760 jenis penyakit dan kaedah perubatannya. Diantarapenyakit yang menjadi kajian beliau
adalah jantung, penyakit TB. saluran darah, ulser, psikologi, penyakit saraf,
bengkak otak dan penyakit kanak-kanak. Beberapa penemuan baru beliau pada masa
itu ialah ubata-ubatan herb. Minerologi dan bius. Buku ini merupakan buku
rujukan bidang yang muktabar dalam bidang perubatan yang telah diterjemahkan
kedalam berbagai bahasa asing, termasuklah bahasa Latin dan Inggeris. Di
samping itu beliau juga menemui beberapa perkara tentang sifat logam,
pembentukan lembah dan huraian roh. Penemuan-penemuan amat penting dalam dunia
perubatan dan sebagainya.
Karya-
Karya Terkemuka
1.
Qanun fi al - Tib (
perubatan )
2.
Kitab al - Sifat (
perubatan )
3.
Kitab al- Najah
4.
Kitab al - Isyarah
( berkaitan alam tabie )
5.
As-Syifa’ Fil
Hikmah
Bidang Matematik
Bidang
matemetik adalah satu bidang yang penting untuk urusan kehidupan seharian
seperti urusan muamalat, pembahagian harta pesaka dan sebagainya. System nombor
yang bermula dengan sifar (0) adalah
berasal dari pengaruh Islam, fungsi kuaderik ( x2 + 2x +1 = (x + 1) (x +1),
Trigonommetri Sin A = Sin B =
Sin C.
a b
c
Pecahan dalam pembahagian pesaka jelas dinyatakan dalam
al-Quran iaitu ½, 1/3, ¼, 1/6 dan
sebagainya.
Ibn Khaldun
Ibn
Khaldun atau nama sebenarnya Wali al-Din Abd al-Rahman bin Muhammad bin Abu
Bakar Muhammad bin al-Hasan lahir di Tunis pada 1 Ramadan 732H Keluarganya
berasal daripada keturunan Arab Hadramaut yang pernah menetap di Serville,
Italy, dan SepanyoL Akhirnya berpindah dan menetap di Afrika Utara semasa
pemerintahan Hafs Abu Zakariyya, pemerintah Tunis pada waktu itu.
Seperti
yang dinyatakan sebelum ini, Ibn Khaldun mendapat pendidikan dalam pelbagai
ilmu Islam seperti al-Quran, al'Hadith, perundangan Islam, kesusasteraan,
falsafah, bahasa, dan mantik. Antara gurunya ialah Muhammad Ibrahim al-Abili,
Abu Abd Allah al-Jayyani, Abd Allah Muhammad bin Abd al-Salam.
Ibn
Khaldun menjadi cendekiawan yang agung sehingga disanjung oleh Barat kerana
buah fikirannya, Walau bagaimana pun jarang umat Islam mengkajinya. Sebenarnya,
sumbangan pemikiran Ibn Khaldun dalam ekonomi banyak dimuatkan dalam hasil
karya agungnya, al Muqaddimah. Antara teori ekonomi yang terdapat dalam
karyanya masih lagi relevan dengan masalah ekonomi semasa.
Ibn
Khaldun telah membincangkan beberapa prinsip dan falsafah ekonomi seperti
keadilan (al adl), hardworking, kerjasama (cooperation), kesederhanaan
(moderation), dan fairness.
Berhubung
dengan keadilan (Justice), Ibn Khaldun telah menekankan bahawa keadilan
merupakan tulang belakang dan asas kekuatan sesebuah ekonom. Apabila keadilan
tidak dapat dilaksanakan, sesebuah negara akan hancur dan musnah.
Menurut
beliau, ketidakadilan tidak sahaja difahami sebagai merampas wang atau harta
orang lain tanpa sebarang sebab yang diharuskan. Malah, mengambil harta orang
lain atau menggunakan tenaganya secara paksa atau membuat dakwaan palsu
terhadap orang lain. Begitu juga kalau meminta seseorang melakukan sesuatu yang
berlawanan dengan Islam.
Beliau
mengkategorikan perampas harta orang lain secara tidak sah hingga memberi kesan
kepada kehidupan isteri dan keluarga sebagai paling tidak adil. Menurut beliau
lagi, seseorang yang membeli harta seseorang dengan harga yang paling murah
termasuk dalam kategori memiliki harta cara yang tidak betul. Ketidakadilan
seumpama di atas membawa kepada kejatuhan sesebuah negara dan keruntuhan
sesebuah tamadun dengan segera. Menurut Ibn Khaldun, atas sebab sebab
tersebutlah semua bentuk ketidakadilan dilarang oleh Islam.
Manusia dan Ekonomi
Berdasarkan
analisis mendalam, didapati kesemua teori ekonomi dan idea Ibn Khaldun tentang
manusia berdasarkan kepada prinsip-prinsip dan falsafah Islam. Ibn Khaldun
tidak melihat fungsi utama manusia dalam aktiviti perekonomiannya seumpama
haiwan ekonomi (economic animal). Sebaliknya beliau menganggap manusia itu
sebagai manusia Islam (Islamic man/homo Islamicus) yang memerlukan pengetahuan
ekonomi untuk memenuhi misinya di atas muka bumi ini.
Dalam
hal ini, Ibn Khaldun menekankan perlunya manusia menjauhi perbuatan jahat.
Sebaliknya manusia wajib mengikuti ajaran Islam sebagai model untuk memperbaiki
dirinya dan mesti memberikan keutamaan kepada kehidupan akhirat.
Teori Pengeluaran
Ibn
Khaldun mengemukakan teori bahawa kehidupan perekonomian sentiasa menghala ke
arah pelaksanaan keseimbangan antara penawaran dengan permintaan. Menurut
beliau pengeluaran berasaskan kepada faktor buruh dan kerjasama masyarakat.
Bahkan beliau menganggap buruh merupakan faktor terpenting dalam proses
pengeluaran walaupun faktor-faktor lain seperti tanah tersedia, tenaga buruh
perlu untuk menghasilkan matlamat akhir.
Selain
itu beliau berpendapat bahawa kenaikan yang tetap pada paras harga amat perlu
untuk mengekalkan tahap produktiviti. Dalam hal ini beliau menyarankan agar
masyarakat melakukan perancangan supaya setiap bidang pekerjaan dilakukan oleh
orang yangmahir dan cekap.
Walau
bagaimanapun, pertumbuhan ekonomi (economic growth) dan pembahagian tenaga
buruh bergantung rapat dengan pasaran. Di sini dapatlah dinyatakan bahawa teori
pembahagian tenaga buruh, pengkhususan tenaga buruh, dan pertukaran yang
dikemukakan oleh Ibn Khaldun 100 tahun lebih awal daripada Adam Smith
Ibnu Rushd (520-595 Hijrah)
Lebih dikenali dibarat dengan nama "Averroes".
Lahir di Kota Cordova, Sepanyol. Nama sebenar: Abu Al Walid Muhammad Bin Ahmad
Bin Muhammad Bin Ahmad Bin Ahmad Bin Rushd. Gelaran: "Pendita Abu
Walid". Pernah menjadi hakim di Kota Seville dan Kota Cordova.
Falsafah Hidup
Hidup sederhana dan bersahaja tanpa mempedulikan tentang
pakaian, harta benda atau masa depan. Bersifat pemurah kepada semua orang
meskipun mereka yang pernah memusuhi atau menghinanya. Bersifat rendah diri
terutama kepada orang-orang miskin, tetapi mengambil berat tentang harga diri,
maruah dan pantang merendah diri kepada orang-orang yang berpangkat besar.
Sumbangan
1.
Kuliliyah fit - Thibb - mengandungi 16 jilid mengenai perubatan
secara umum.
2. Mabadil Falsafah (Pengantar Ilmu Falsafah).
3. Tafsir Urjuza - mengenai perubatan dan tauhid, Taslul.
4. Kasyful Adillah - tentang ilmu kalam & mengungkap persoalan falsafah
& agama.
5. Tahafatul Tahafut - mengulas buku Imam Al-Ghazali berjudul Tahafatul
Falaisafah.
6. Muwafatil Hikmah Wal Syari'a -membicarakan persamaan falsafah dengan agama.
Al-
Biruni ( 973 M / 362 H - 1048 H / 440 H )
Nama penuh ialah Abu Rayhan Muhammad bin Ahmad
al-Biruni. Dilahirkan di Farsi tahun 362 H / 973 M. Beliau adalah seorang
putera Raja Parsi. Di peringkat awal beliau banyak memperoleh ilmu pengetahuan
daripada Abu Nasr Mansur bin Ali Jilani seorang pakar matematik. Beliau adalah
seorang sarjana terkenal pada akhir abad ke- 4 Hijrah / ke10 Masehi. Al-Biruni
mahir geometri, algebra dan matematik. Disamping pakar dalam bidang matematik
beliau juga merupakan pakar dalam bidang
astronomi, sejarah dan bahasa.
Sumbangan-sumbangan al-Biruni
Antara karya
beliau yang terkenal ialah
Ensaiklopedia Rasa il al- Biruni iaitu sebuah rujukan agung dalam bidang
matematik dan astronomi. Al-Biruni telah menghasilkan pelbagai teori yang
penting dalam bidang matematik dan astronomi. Antaranya ialah Teori Alam
Semesta di mana beliau menjelaskan bahawa alam semesta terletak di luar
permukaan sfera yang terhad. Sejajar dengan ajaran agama Islam yang menegaskan
kekuasaan AllahTuhan pencipta alam. Al- Biruni telah menolak Teori Graviti
sebagai kuasa utama di dunia ini. Al-Biruni juga mengkaji tentang sistem solar,
panjang tahun solar, pergerakan matahari, proses kewujudan fajar dan senja.
Karya beliau
menjadi rujukan para sarjana masa lalu dan masa kini di antaranya.
1.
Rasail al- Biruni
2.
Sina at al- Tanjim
( Seni Astronomi )
3.
Ta bir al- Mizan wa Taqbir al- Azman.
4.
Al-Tahdid.
Al-Khawarizmi
( 780-850 M )
Abu Abdullah Mohammad Ibn Musa al - Khawarizmi
adalah bapa Algebra. Beliau lebih
dikenali sebagai Al-Khwarizmi, seorang ahli sains Islam yang terulung dalam bidang matematik. Beliau juga merupakan seorang ahli astronomi dan geografi yang terkenal
pada zamannya.
Hasil kajiannya dalam bidang algebra sangat
cemerlang. Beliau berjaya membangunkan penyelesaian analitikal dalam
penembangan garis lurus serta persamaan kuadratik dan kaedah
penyelesaiannya. Beliau juga telah
membangunkan sistem algorithma yang
merupakan asas kepada teori pengaturcaraan komputer serta
teori geometri.
Al-Khwarizmi juga merupakan saintis pertama yang
melakar peta dunia iaitu pada tahun 830 Masihi, sepuluh tahun sebelum beliau
meninggal dunia. Karya utama belaiu ialah:
1.
Kitab al - Jam awal
-Tafreeq bil Hisab al - Hindi.
2.
Al - Tarikh
3.
Al - Maqala fi
Hisab – al Jabr wa-al-Muqabilah (Algebra)
4.
Kitab Surat
al-Ard (geografi)
Bidang Kesenian Dan Seni Bina
Seni
bina adalah sebagai keindahan yang dicetuskan dalam kemahiran binaan dan
pertukangan merangkumi segala rekabentuk yang berupa bangunann yang diperbuat
dari kayu, batu, marma , kaca dan sebagainya. Senibina merupakan
sebahagian dari bidang kesenian dan merupakan sebahagian dari kebudayaan dan
ketamadunan yang dihasilkan oleh kelompok manusia.
Manusia akan
merasa takjub senang dan tenang dengan keindahan yang di cipta oleh manusia
sebagai suatu hasil usaha dan kemajuan yang dicapai. Kehalusan seni bina tetap
disanjung selagi ianya dapat diperalatkan untuk meningkatkan keimanan,
ketakwaan dan amal soleh. Masjid, rumah, istana dan sebagainya jika dibina
dengan asas keimanan dan ketaqwaan adalah lambang kesenian Islam yang boleh
dibanggakan.
Masjid pertama
dalam Islam adalah masjid Quba’. Tiangnya dari batang tamar, atapnya pula dari
daun tamar. Azan dilakukan dari atas bumbung rumah berdekatan. Rumah Rasuullah
membina rumah baginda 100 hasta persegi. Tiangnya dari batang tamar dan
dindingnya dibuat dari kepingan tanah. Rasulullah saw juga membina bangunan
kaabah yang tewlah rosak dilanda banjir.
Kesenian Islam
adalah inspirasi dari al-Quran dan
Kesenian Kerajaan Rom dan Farsi. Bangunan-bangunan di zaman kegemilangan Islam
dihiasai dengan archa, kaca, ukiran warna warni, khat, awan larat dan
lain-lain.
SUMBER :
MODUL (KURSUS WAJIB) (WAJ3101) TAMADUN ISLAM DAN TAMADUN ASIA
PROGRAM PENSISWAZAHAN GURU (PPG)
MOD PENDIDIKAN JARAK JAUH
No comments:
Post a Comment